با توجه به پیشینه فقهی مهریه و قوانین مختلف از جمله قانون مدنی می توان گفت كه مهریه به 4 دسته تقسیم می شود و آن عبارتند از: 1- مهر السنه 2- مهر المسمی 3- مهر المثل 4- مهر المتعه.
1- مهر السنه:
در قانون مدنی از این نوع مهر سخنی به میان نیامده است و آن عبارت است از مهریه ای كه پیامبر اكرم (ص) برای زنان خود قرار می داده است و میزان آن پانصد درهم معادل پنجاه دینار می باشد كه برخی از فقها معتقدند كه مهریه در عصر حاضر نیز نباید بیش از این مقدار باشد ولی مشهور فقهای امامیه كه قانون مدنی از آن پیروی كرده، این نظریه را رد كرده اند و معتقد هستند زوجین به هر میزان كه بخواهند می توانند مهر قرار دهند.
2- مهر المسمی:
هرگاه در عقد ازدواج مهریه تعیین شده باشد به آن مهر المسمی می گویند و امكان دارد میزان آن به اندازه مهر السنه یا بیش تر و یا كم تر از آن باشد. بنابراین زوجین می توانند هر چیزی را كه طبق شرایط عمومی قراردادها بتوان به عنوان مهریه قرار داد، در ضمن عقد نكاح به عنوان مهریه خود بیاورند و آن امکان دارد عین معین باشد یا کلی و نیز ممکن است حق مالی یا منفعت یا انجام کار معین مثل آموختن علم یا صنعت خاص یا حق انتفاعی را که مرد در ملک دیگری دارد، باشد. تعیین مقدار مهر نیز مطابق با ماده 1080 ق.م به تراضی طرفین یا به تراضی شخص ثالث واگذار شده است. در صورت بطلان مهر به تصریح ماده 1100 ق.م در صورتی که مهرالمسمی مجهول باشد یا مالیت نداشته باشد یا ملک غیر باشد در صورت اول و دوم، زن مستحق مهرالمثل خواهد بود و در صورت سوم مستحق مثل یا قیمت آن خواهد بود.
3- مهر المثل:
این نوع مهر، مهری است كه مقدار و میزان آن ضمن عقد نكاح تعیین نشده است، بلكه به موجب قرارداد و یا عرف و عادت و وضعیت زن از لحاظ سن زیبایی تحصیلات موقعیت خانوادگی و اجتماعی و غیره تعیین می شود. طرفین عقد یا شخص ثالث كه اختیار تعیین مهر به موجب عقد به او واگذار شده است، می توانند با توافق به هر میزان كه بخواهند آن را تعیین نمایند. این مربوط به زمانی است كه طرفین این اختیار تعیین مهر را به یك دیگر یا شخص ثالث داده اند، ولی مواردی غیر از مورد فوق در قانون مدنی احصاء شده است كه زن مستحق مهر المثل است و آن ها عبارتند از:
در خصوص این كه در تعیین قیمت مهر المثل، قیمت روز باید در نظر گرفته شود یا زمان نزدیكی، بین فقهای اسلامی اختلاف نظر وجود دارد، ولی نظریات مشهور فقهای امامیه زمان نزدیكی است؛ زیرا معتقدند همان روز میزان مهریه بر ذمه تعلق می گیرد.
4- مهر المتعه:
متعه در لغت به معنای بهره مند شدن و لذت بردن است و اصطلاح مهر المتعه از آیه 236 سوره بقره گرفته شده است: لاجناح علیكم ان طلقتم النساء مالم تمسوهن او تفرضوا الهن فریضه و متعوهن علی الموسع قدره و علی المقتر قدره متاعاً بالمعروف حقا علی المحسنین مهر المتعه در اصطلاح حقوق، مالی است كه شوهر در صورت وقوع طلاق قبل از نزدیكی و تعیین مهر به تناسب وضع اقتصادی خود به زن می دهد (1093 ق.م) و به تصریح ماده 1094 ق.م: در مهر المتعه بر خلاف مهر المثل وضعیت و حال مرد در نظر گرفته می شود و در صورت بروز اختلاف، دادرس با رجوع به عرف میزان آن را تعیین می کند. قانون گذار از نظریات مشهور فقهای امامیه پیروی كرده است و مبنای این نوشته علاوه بر كتاب و آیه فوق الذكر، سنت و اجماع می باشد.
برگرفته از کتاب حقوق خانواده تالیف آقای دکترمحمد رسولی کارشناس ارشد حقوق و وکیل پایه یک دادگستری و مشاور حقوقی
نظر کاربران
